Η ΓΑΛΑΖΟΠΛΑΣΙΝΗ ΚΕΡΚΥΡΑ (ΜΕΡΟΣ Γ’)

Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Παρά την κήρυξη της Κέρκυρας ως «ανοχύρωτης πόλης» και ως ουδέτερου νησιού, οι Σύμμαχοι τη χρησιμοποιούν κατά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το 1923 δέχεται αιφνιδιαστικό βομβαρδισμό και ολιγοήμερη κατάληψη από τους Ιταλούς, με αφορμή ένα μεθοριακό επεισόδιο στη διάρκεια της χάραξης των συνόρων της (νεοσύστατης) Αλβανίας.

Στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο καταλαμβάνεται ξανά από τους Ιταλούς (1941 - 1943) και στη συνέχεια από τους Γερμανούς (1943 - 1944) κι έπαθε φοβερές καταστροφές από τους βομβαρδισμούς και τους εμπρησμούς. Οι Γερμανοί καίνε την (σωζόμενη μέχρι τότε) ξύλινη Ενετική Πύλη του Παλαιού Φρουρίου (η σημερινή είναι πιστό αντίγραφό της, κατασκευασμένη το 1950), και ανατινάζουν τμήμα της «Γέφυρας του Κάιζερ» για να περάσουν τα πυροβόλα τους. Ακόμη, αφαιρούν την χάλκινη επιγραφή που είχε τοποθετήσει ο Κάιζερ Γουλιέλμος στη βάση του αγάλματος του Αχιλλέα Θριάμβου (στο Αχίλλειο) και η οποία έγραφε «Στον κραταιότερο των Ελλήνων - Ο κραταιότερος των Γερμανών», διότι δεν μπορούσε να υπάρχει «κραταιότερος Γερμανός» από τον Χίτλερ!

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

Η Κέρκυρα, από την αρχαιότητα μέχρι και το πριν των Ενετών διάστημα, δεν έχει να μας δείξει κάτι το αξιόλογο.

Οι Ενετοί, για τέσσερις αιώνες, έδωσαν νέα στοιχεία προς τους Κερκυραίους (πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά) τα οποία, λόγω των Δυτικών τους επιδράσεων, δημιούργησαν μια μορφή πραγματικά αναγεννητική, η οποία έμπαινε ελεύθερα στην Κέρκυρα και σταματούσε στην απέναντι Ηπειρωτική ακτή.

Η παρουσία, στη συνέχεια, άλλων δυτικών κατακτητών, είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός ιδιόμορφου πολιτισμού και την ανάπτυξη, σε όλες τις μορφές, των τεχνών και των γραμμάτων.

Ιδρύεται η πρώτη Ιόνιος Ακαδημία (1657 - 1716) και σημαντικές προσωπικότητες αναδεικνύονται (Ν. Σοφιανός, Ευγ. Βούλγαρις, Νικηφ. Θεοτόκης).

Το 1808 ιδρύεται η Ιόνιος Εταιρία και το 1815 η Σχολή Καλών Τεχνών.

Το 1823 ο Λόρδος Φρειδερίκος Γκύλφορδ ιδρύει την Ιόνιο Ακαδημία, το πρώτο Ελληνικό Πανεπιστήμιο.

Το 1836 ιδρύεται η «Φιλολογική Λέσχη» που αργότερα μετονομάζεται σε «Αναγνωστική Εταιρία Κέρκυρας» και ο Κερκυραίος Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας, χαράζει μια νέα πορεία, με συνεχιστές του επιφανείς πνευματικούς άνδρες: Ιάκωβο Πολυλά, Λορέντζο Μαβίλη, Ντίνο Θεοτόκη, κι άλλους.

Η ζωγραφική δίνει το δικό της παρόν, μαζί με τη χαρακτική.

Στην μουσική, ο Νικόλαος Μάντζαρος μελοποιεί το ποίημα του Σολωμού «Ύμνος Εις Την Ελευθερία» και, μαζί με τον Κάλβο, ενισχύουν τον ήδη υπάρχοντα πνευματικό οργανισμό του νησιού.

Το 1720 ιδρύεται το Θέατρο του Σαν Τζιάκομο (το σημερινό Δημαρχείο) και ακμάζει η Όπερα, ενώ νέοι μουσουργοί συμβάλλουν στην καλλιέργεια της μουσικής παιδείας (Σπύρος Ξύνδας, Σπύρος Σαμάρας, Κώστας Λιμπεράλης, Ιάκωβος Καρρέρ).

Στα 1902 γίνονται τα εγκαίνια του Δημοτικού Θεάτρου, το οποίο, για σαράντα χρόνια, μέχρι την ολοκληρωτική του καταστροφή από τους Ιταλικούς βομβαρδισμούς στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, θα ανυψώνει και θα συνεχίζει τη μουσική μας παράδοση.

 Το Αρσάκειο, το Διδασκαλείο, η Δραματική Σχολή, η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, η Σχολή της Αστυνομίας, το 10ο Σύνταγμα Πεζικού, αποτελούν μέρος του πνευματικού της -και μη- πλούτου, τα οποία, αν κι εξακολούθησαν να υπάρχουν και μετά την Ένωση, χάθηκαν υπέρ του «Αθηνοκεντρικού Κράτους», όπως και η Ιόνιος Ακαδημία.

Έχοντας η Κέρκυρα σήμερα βαριά πνευματική και καλλιτεχνική κληρονομιά, τα υπάρχοντα Σωματεία, Εταιρίες και Πολιτιστικοί Σύλλογοι εξακολουθούν το δημιουργικό τους έργο και οι Φιλαρμονικές μας συνεχίζουν να αποτελούν το φυτώριο ανάδειξης νέων μουσικών ταλέντων και μορφών σε ολόκληρη τη χώρα και δεν είναι λίγα αυτά που, τόσο σε Ελληνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, προβάλλουν τον πολιτισμό της και προκαλούν το θαυμασμό και τα ευμενή σχόλια, ντόπιων και ξένων.

Τέ λος, με επίκεντρο τις ήδη ιδρυθείσες Φιλαρμονικές «Φιλαρμονική Εταιρία Κέρκυρας» (1840), ««Φιλαρμονική Εταιρία Μάντζαρος» (1890) και του «Ωδείου Κέρκυρας» (1894) αναβαθμίζεται κι άλλο το μουσικό επίπεδο των Κερκυραίων, που είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση Φιλαρμονικών και στα χωριά μας.

ΟΙ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Η μουσική παιδεία, παράδοση και η καλλιέργεια της στο νησί μας, σε συνδυασμό με την μη κατοχή του από τους Τούρκους, αλλά από λαούς οι οποίοι είχαν ήδη καλλιεργήσει τη μουσική, είναι ο κύριος συντελεστής της ίδρυσης των Φιλαρμονικών μας, οι οποίες τη στιγμή αυτή αριθμούν τις 19: Τρεις εδρεύουν στην πόλη και οι υπόλοιπες δεκαέξι σε χωριά της υπαίθρου, από το Βορά μέχρι το Νότο.

Αξίζει να γνωρίσουμε τις 3 Φιλαρμονικές της Πόλης:

(1) ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑΣ (έτος ίδρυσης 1840)

Είναι η αρχαιότερη Φιλαρμονική της Κέρκυρας, αλλά και της Ελλάδας. Για τούτο και αποκαλείται πιο συνηθισμένα, από τους Κερκυραίους, «Παλιά» ή «Κόκκινη».

Αφορμή για την ίδρυσή της ήταν η απαγόρευση, στα 1839, από τους Άγγλους που κατείχαν τότε τα Επτάνησα, της συμμετοχής της Μπάντας του Βασιλικού Βρετανικού Ναυτικού σε θρησκευτικές εκδηλώσεις που δεν ανήκαν στο Προτεσταντικό Δόγμα. Αυτό θεωρήθηκε προσβολή σε όλους τους φιλόμουσους και φιλόθρησκους Επτανησιακούς κύκλους. Διεργασίες άρχισαν για την ίδρυση ντόπιας Φιλαρμονικής. Μέσα σε ένα μόλις χρόνο ήταν έτοιμη. Πρώτος Πρόεδρός της ο Κεφαλλονίτης Πέτρος Κουαρτάνος και πρώτος Δάσκαλος ο Α. Λιμπεράλης, ενώ «ψυχή» της υπήρξε ο Κερκυραίος Νικόλαος Μάντζαρος, που μελοποίησε τον Εθνικό μας Ύμνο.

Η Ίδρυση της στις 14 Σεπτεμβρίου 1840 άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στη μουσική ιστορία της Κέρκυρας. Μέσα σε έξη μήνες, η νεοϊδρυθείσα Φιλαρμονική έκανε την πρώτη της εμφάνιση σε Λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα, αποτελούμενη (τότε) από 40 μουσικούς, φτωχούς Κερκυραίους βιοπαλαιστές, με πλήρη στολή.

Τα χρώματά της είναι το βαθύ μπλε και το βαθύ κόκκινο, τα κατά παράδοση χρώματα της «Ιονίου Πολιτείας», αφού, όταν ιδρύθηκε, τα Επτάνησα τελούσαν ακόμη υπό Αγγλική Προστασία. Η χειμερινή της στολή έχει χρώμα βαθύ μπλε με βαθυκόκκινη διακόσμηση, ενώ η θερινή έχει χρώμα ανοικτό ζαχαρί με βαθυκόκκινη διακόσμηση. Το κράνος είναι χρυσαφί με λοφίο από βαθυκύανα και βαθυκόκκινα κορδόνια.

Σήμερα Αρχιμουσικός της είναι ο Δημήτρης Κάφυρης, δάσκαλος στο σαξόφωνο άλτο.

Η Φιλαρμονική διατηρεί Σχολές Οργάνων, Τμήμα Νεανικής Μπάντας (Μπαντίνα), Τμήμα Ορχήστρας Πνευστών, Κουαρτέτο Χάλκινων Πνευστών, Τμήμα Μουσικής Δωματίου, Τμήμα Ορχήστρας Τζαζ, Τμήμα Φωνητικής και Τμήμα Επιδείξεων. Στη Φιλαρμονική μετέχουν περίπου 350 άτομα, ενώ στο Τμήμα Επιδείξεων περίπου 150.

Η Φιλαρμονική έχει εκπροσωπήσει (και συνεχίζει να εκπροσωπεί) επάξια την Κέρκυρα και τη χώρα μας σε Διεθνείς Διαγωνισμούς, όπου αποσπά διαρκώς δεκάδες Διακρίσεις.

(2) ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ «ΜΑΝΤΖΑΡΟΣ» (έτος ίδρυσης 1890)

Μισό αιώνα μετά, το μουσικό αισθητήριο των Κερκυραίων ενισχύθηκε με την ίδρυση της δεύτερης Φιλαρμονικής. Ήταν η εποχή που φιλόμουσοι Κερκυραίοι της αστικής τάξης ίδρυσαν τον πυρήνα της, που σύμφωνα με το Πρακτικό της 21-6-1890 ονομαζόταν «Ψυχαγωγικός Συνεταιρισμός εν Κερκύρα». Στις 8 Νοεμβρίου του ιδίου χρόνου αλλάζει η ονομασία σε «Μουσικός Σύλλογος Μάντζαρος» με Πρώτο Πρόεδρο τον Λεωνίδα Βλάχο. Τέλος, στις 18 Νοεμβρίου του ιδίου πάντοτε χρόνου, η ονομασία του Συλλόγου αλλάζει ξανά, και από τότε παραμένει «Φιλαρμονική Εταιρία Μάντζαρος». Πρώτος Δάσκαλος ήταν ο Στέφανος Ρινόπουλος, ενώ την πρώτη της εμφάνιση φαίνεται πως έκανε στη Λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα, το Πρωτοκύριακο του Νοεμβρίου του 1891, με 40 μουσικούς.

Τα χρώματά της είναι το κυανό και το λευκό, τα χρώματα της Ελλάδας, αφού, όταν ιδρύθηκε, είχαν ήδη ενωθεί τα Επτάνησα με την Ελλάδα. Η χειμερινή της στολή έχει χρώμα βαθύ μπλε με μπλε διακόσμηση, ενώ η θερινή έχει χρώμα λευκό με μπλε διακόσμηση. Το κράνος είναι ασημί με λοφίο από μπλε και λευκά φτερά.

Στους Πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σύγχρονης Εποχής (1896) στο Παναθηναϊκό Στάδιο, η «Μάντζαρος» ήταν εκείνη που ανέκρουσε τον Εθνικό Ύμνο στην Τελετή Έναρξης.

Είναι η πρώτη Φιλαρμονική στην Ελλάδα που ενέταξε γυναίκα μουσικό στο Σώμα της (1954). Από τις τάξεις της πέρασε και ο μεγάλος Κερκυραίος Συνθέτης και σαξοφωνίστας Γιώργος Κατσαρός. Η Φιλαρμονική έχει τιμηθεί με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, την ανώτατη Πνευματική Διάκριση στη χώρα μας.

Σήμερα Αρχιμουσικοί της είναι ο Στέφανος και ο Σπύρος Δολιανίτης.

Η Φιλαρμονική διατηρεί Σχολές Οργάνων, Τμήμα Νεανικής Μπάντας (Μπαντίνα), Τμήμα Φωνητικής και Τμήμα Επιδείξεων. Στη Φιλαρμονική μετέχουν περίπου 300 άτομα, ενώ στο Τμήμα Επιδείξεων περίπου 120.

Η Φιλαρμονική εκπροσωπεί επίσης την Κέρκυρα και την Ελλάδα σε Διεθνείς Συναντήσεις Φιλαρμονικών και αποσπά συνεχώς Διακρίσεις.

(3) ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ» (έτος ίδρυσης 1980)

Το 1980 ιδρύθηκε στην πόλη μας και η Τρίτη Φιλαρμονική, φυσικό επόμενο της συνέχισης της μουσικής παράδοσης και καλλιέργειας του νησιού μας. Την πρώτη της εμφάνιση έκανε στις επίσημες εκδηλώσεις της Πρωτοχρονιάς του 1980, με 45 μουσικούς. Πρώτοι της Δάσκαλοι οι Χαρίλαος Μανιατόπουλος και Γιώργος Περούλης και Πρώτος της Πρόεδρος ο Σπύρος Τσιριγγάκης.

Τα χρώματά της είναι το μαύρο και το έντονο κόκκινο, τα χρώματα της Βασιλικής Φρουράς της Αγγλίας, όχι για κάποιο ιδιαίτερο λόγο, αλλά απλά επειδή οι ιδρυτές της ήθελαν να διαφέρει σε χρώμα από κάθε άλλη Φιλαρμονική του νησιού. Η χειμερινή και η θερινή στολή αποτελείται από κόκκινο σακάκι με μαύρη ζώνη και μαύρο παντελόνι με κόκκινη ρίγα. Το κράνος είναι χρυσαφί με λοφίο από κόκκινα κορδόνια.

Σήμερα Αρχιμουσικός της είναι ο Μιχάλης Μιχαλόπουλος.

Η Φιλαρμονική διατηρεί Σχολές Οργάνων, Τμήμα Νεανικής Μπάντας (Μπαντίνα), Τμήμα Ορχήστρας Τζαζ, Τμήμα Μαζορετών και Τμήμα Επιδείξεων. Στη Φιλαρμονική μετέχουν περίπου 250 άτομα, ενώ στο Τμήμα Επιδείξεων περίπου 100.

ΟΙ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

Αριθμούν τη στιγμή αυτή 16 τον αριθμό και εδρεύουν σε διάφορες Κοινότητες, με αρχαιότερη τη «Φιλαρμονική Ένωση Κοινότητας Γαστουρίου Η ΟΜΟΝΟΙΑ» (έτος ίδρυσης 1898) και νεώτερη τη «Φιλαρμονική Εταιρία Κοντοκαλίου» (έτος ίδρυσης 1997).

Στα 1981, λόγω της αύξησης του αριθμού των Σχολείων της πόλης, παρουσιάστηκε η ανάγκη ενίσχυσης του αριθμού των συμμετεχόντων Φιλαρμονικών στις εκδηλώσεις του Δήμου (Παρελάσεις & Λιτανείες). Για το σκοπό αυτό, στις 21 Μαΐου 1981 διοργανώθηκε το Φεστιβάλ Φιλαρμονικών Υπαίθρου, στην Κάτω Πλατεία, με έπαθλο στη νικήτρια Φιλαρμονική τη μόνιμη συμμετοχή της στις εκδηλώσεις της πόλης. Νικήτρια αναδείχθηκε η «Φιλαρμονική Ένωση Άνω Κορακιάνας ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΜΑΡΑΣ», η οποία από τότε συμμετέχει ισότιμα, μαζί με τις άλλες τρεις Φιλαρμονικές, στις εκδηλώσεις της πόλης. (Δεν μετέχει μονάχα στους Επιταφίους της πόλης τη Μεγάλη Παρασκευή και στη Λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα το Μεγάλο Σάββατο, και τούτο γιατί, τις ίδιες μέρες, μετέχει στις Πασχαλινές Εκδηλώσεις της Άνω Κορακιάνας). Τα χρώματά της είναι το σκούρο μπλε και το κίτρινο. Η χειμερινή και η θερινή της στολή έχει χρώμα σκούρο μπλε με κίτρινη διακόσμηση. Το κράνος είναι ασημί με λοφίο από σκούρα μπλε και κίτρινα φτερά. Και τούτη η Φιλαρμονική έχει ξεπεράσει τα Ελληνικά σύνορα και αποσπά Διεθνείς Επαίνους και Διακρίσεις.

                                                                             ΤΕΛΟΣ   Γ’   ΜΕΡΟΥΣ